Kolejne ustalenia w sprawie ustawy o zawodzie psychoterapeuty

Środowisko psychoterapeutów od wielu lat postuluje uregulowanie zawodu psychoterapeuty za pomocą ustawy zawodowej. Jej treść stanowi obecnie przedmiot dyskusji. Wśród zainteresowanych widoczna jest nadzieja na wypracowanie wspólnego z Ministerstwem Zdrowia stanowiska. Co ustalono do tej pory?

Podczas ostatnich obrad Parlamentarnego Zespołu ds. uregulowania zawodu psychoterapeuty przedstawiciele środowiska psychoterapeutów skupili się na najbardziej naglących aspektach dotyczących planowanej nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Wynika to z kolejności w jakiej prowadzone są prace. Najpierw ma dojść do nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, a następnie, do opracowania ustawy o zawodzie psychoterapeuty. Według obradujących może to doprowadzić do wprowadzenia regulacji przed powstaniem ustawy zawodowej, co za tym idzie realnych konsekwencji prawnych. 

Utworzenie nowej specjalizacji częściowo ureguluje rynek, przekonuje ministerstwo. Do tej pory, poza rozporządzeniem ministra zdrowia dotyczącym koszyka świadczeń gwarantowanych opieki psychiatrycznej, zawód psychoterapeuty nie był kontrolowany dedykowaną ustawą.

Zacznijmy od początku, czyli definicja psychoterapii.

Obecnie prywatny gabinet terapeutyczny może otworzyć właściwie każdy. Stąd propozycja ministerstwa w formie nowelizacji. Głównym celem stawianym przez urzędników ma być uzyskanie wykwalifikowanej kadry specjalistów. Środowisko psychoterapeutów zwraca uwagę na to, że proponowana przez ministerstwo definicja może działać na szkodę nie tylko osób świadczących psychoterapię, ale i pacjentów, znacznie ograniczając dostęp do terapii. 

Do przeprocedowania nowelizacji ma dojść jeszcze w tej kadencji (tj. do końca III kwartału 2023 r.). Dlatego w pierwszej kolejności konieczne jest wypracowanie definicji psychoterapii i psychoterapeuty – zaznaczają, przedstawiciele środowiska psychoterapeutów. Obradujący uznali, że definicja musi być bardziej szczegółowa, aby zapobiec szkodliwym praktykom terapeutycznym. Co za tym idzie w definicji podano pięć grup podejść teoretycznych / nurtów, mających objąć wszystkie szkoły psychoterapii funkcjonujące  obecnie w Polsce:

• • psychoanalityczno — psychodynamiczny,
  • humanistyczno — doświadczeniowy
  • poznawczo — behawioralny
  • systemowy
  • integracyjny

Gdzie kończy się leczenie a zaczyna usługa?

Psychoterapia jest stosowana w szerokim wymiarze, od profilaktyki do leczenia. Środowiska zrzeszające psychoterapeutów wskazują, że uznanie jej jedynie za formę leczenia zaburzeń psychicznych niesie za sobą konsekwencje w postaci regulacji prawnych. Ustawa spowoduje, że, osoby oferujące psychoterapię, dołączą do grona podmiotów leczniczych i będą musiały spełnić rygorystyczne kryteria – zaznaczają. M.in.:

• • podleganie pod przepisy ustawy o działalności leczniczej i ustawy o prawach pacjenta,
  • wymóg zarejestrowania się u wojewody,
  • posiadanie ubezpieczania OC zawodowego psychologa,
  • dokumentowanie świadczeń.

Obradujący zaproponowali, żeby dla psychoterapii związanej z leczeniem zaburzeń psychicznych, ustanowić odrębne przepisy. Placówki oferujące leczenie, będą musiały spełniać wyżej wymienione wymagania. W każdym innym przypadku psychoterapia zostaje potraktowana jako usługa, by nie ograniczyć dostępności psychoterapii pacjentom.

Wpływ na uregulowanie zawodu, niezbędne kompetencje do oferowania psychoterapii

Jakie są kryteria, które musi spełnić dana osoba, aby móc prowadzić psychoterapię? Ustawodawca wskazuje na posiadanie kompetencji do leczenia potwierdzonych certyfikatem. Obecnie skutkiem takiej regulacji – jak  zaznaczają przedstawiciele środowiska psychoterapeutów. – byłoby zniknięcie z rynku pracy znacznej liczby psychoterapeutów.

Zaproponowanym przez obie strony rozwiązaniem jest utworzenie okresu przejściowego, na tyle długiego, aby psychoterapeuci mieli czas na certyfikację. W przypadku osób o  długim stażu, uznanie ich dorobku i prawa do wykonywania zawodu. Po 2024 r. z założenia każdy ma być traktowany jako osoba szkoląca się albo posiadająca prawo wykonywania zawodu. 

• • Wstępnie zdefiniowane zostały kryteria, które należy spełnić, by  ubiegać się o prawo do wykonywania zawodu:
  • dyplom siódmej ramy kwalifikacji, cezura wiekowa i dojrzałości
  • moduł bazowy z podstaw psychologii i psychoterapii
  • szkolenie praktyczne i teoretyczne (w wymiarze do 800 h)
  • doświadczenie stażu klinicznego 

praktyka psychoterapeutyczna pod superwizją

Ustalenie kto będzie przeprowadzał certyfikacje, jest odrębnym problemem, który zostanie poruszony na kolejnych planowanych posiedzeniach. 

Nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia psychicznego budzi wiele emocji w środowisku psychoterapeutycznym. Pomimo tego strony są zgodne, że uporządkowanie zawodu psychologa i psychoterapeuty powinno wpłynąć na zwiększenie dostępności do psychoterapii. Jednocześnie spowoduje, że zyskamy wysoko wyspecjalizowaną kadrę medyczną, która będzie udzielać profesjonalnych świadczeń.

Etap legislacyjny: konsultacje publiczne